İhbar Süresi

İhbar Süresi Nedir?

İhbar süresi nedir, iş hukukunda önemli bir kavram olup, iş sözleşmesinin sona erdirilmesinden önce tarafların birbirlerine yasal bir süre önceden bildirimde bulunma yükümlülüğünü ifade eder. Bu süre, işverenin veya işçinin, sözleşmeyi sonlandırma kararını karşı tarafa uygun bir şekilde ve önceden iletmelerini sağlar.

İş Kanunu'na göre, ihbar süresi genellikle çalışanın iş yerinde geçirdiği süreye, yani kıdeme göre belirlenir. Ancak, belirli koşullarda bu süre farklılık gösterebilir. Örneğin, işverenin işçiyi kıdemine bakılmaksızın aniden işten çıkarması durumunda, işçiye ihbar süresine uygun bir tazminat ödenmesi gerekebilir.

İhbar süreci, iş ilişkisinin profesyonel ve adil bir şekilde sonlandırılmasını amaçlar. Taraflara, işten ayrılma veya işten çıkarma kararlarını daha önceden bildirme fırsatı verir ve böylece işçinin yeni bir iş bulması veya işverenin yerine eleman bulması için gerekli zamanı sağlar.

İş sözleşmeleri, belirli ve belirsiz süreli olmak üzere ikiye ayrılır. İhbar süresi genellikle belirsiz süreli iş sözleşmelerinde uygulanır çünkü bu sözleşmelerin sonlandırılması daha fazla planlama gerektirir. Belirli süreli iş sözleşmelerinde ise, genellikle sözleşmenin bitim tarihi önceden belirlendiği için ihbar süresine ihtiyaç duyulmaz.

İhbar Süresi Hesaplama: Çalışanın Kıdeme Göre Belirlenmesi

İhbar süresi hesaplama, çalışanın iş yerindeki hizmet süresine bağlı olarak değişir. Örneğin, 6 aydan kısa bir süre çalışan bir işçi için ihbar süresi 14 gün olarak belirlenirken, 6 ay ile 1,5 yıl arasında hizmet veren bir işçi için bu süre 28 gün olur. Eğer çalışan 1,5 yıl ile 3 yıl arasında hizmet vermişse, ihbar süresi 42 gün olarak hesaplanır. 3 yıldan uzun süre çalışan bir işçi içinse, bu süre 56 gün, yani 8 hafta olarak hesaplanır.

Bu hesaplamalar, işçinin kıdemiyle doğrudan ilişkilidir ve ihbar süresi kaç gün olduğunu belirlemede önemli bir kılavuz sağlar. Belirli süreli iş sözleşmelerinde ihbar süresi gerekmezken, belirsiz süreli sözleşmelerde iş sözleşmesinin sonlandırılması için bu sürelerin dikkate alınması gerekir.

İhbar Süresi Ne Zaman Başlar?

İş sözleşmesinin sonlandırılmasında önemli bir rol oynayan "İhbar süresi ne zaman başlar?" sorusu, işçi ve işveren arasındaki ilişkide belirleyici bir faktördür. İhbar süresi, işverenin veya işçinin kendi isteğiyle ayrılması durumunda, fesih bildiriminin yapıldığı andan itibaren başlar. Bu süreç, bildirimin yapıldığı gün işlemeye başlar ve belirlenen sürenin sonunda sona erer.

Örneğin, işçinin çalışma süresine bağlı olarak değişen ihbar süresi, bildirimin yapıldığı andan itibaren geçerli olur. Eğer bildirim, bir hafta tatili veya resmi tatil gününe denk gelirse, bu günler de ihbar süresi içinde hesaba katılır. İşçinin sağlık raporu nedeniyle işe gelememesi durumunda ise, ihbar süresi raporun bitimiyle başlar.

Kanunlar veya sözleşmelerle belirlenen ihbar süresi, her iki taraf için de eşit olmalıdır ve bu süreler genellikle kanuni asgari sürelerin altına indirilemez. Ancak, sözleşme veya kanunla uzatılabilir.

İhbar Süresinde İş Arama İzni: Çalışanların Hakları

İhbar süresinde verilen iş arama izni, çalışanların yeni iş fırsatları bulmaları için önemli bir haktır. İşveren, ihbar süresi istifa dilekçesi  alındıktan veya işveren tarafından fesih bildirimi yapıldıktan sonra, çalışanına iş arama için gerekli zamanı sağlamak zorundadır.

Bu süre kanunen günde en az iki saat olarak belirlenmiştir ve çalışanın maaşında herhangi bir kesinti yapılmadan verilir. Çalışan, bu süreyi birleştirerek işten ayrılacağı günler öncesinde toplu olarak kullanma hakkına sahiptir. Eğer işveren bu izni sağlamazsa, çalışana bu süre için ücret ödemesi yapılmalıdır.

İşverenin, iş arama izni sırasında çalışanı görevlendirmesi durumunda, normal ücrete ek olarak yüzde yüz zamlı ücret ödemesi yapması gerekir. İhbar süresi nasıl hesaplanır sorusuna gelince, bu süre çalışanın iş yerinde geçirdiği süreye bağlı olarak değişir ve İş Kanunu tarafından belirlenir.

İhbar Süresinin Geçerli Olmadığı Durumlar

İhbar süresi dolmadan işten ayrılma, belirli koşullar altında mümkündür ve bu durumlar İş Kanunu tarafından net bir şekilde tanımlanmıştır. Örneğin, işçi ya da işveren, ciddi ve haklı sebepler nedeniyle anında fesih hakkını kullanabilir ve bu durumda ihbar süresine gerek kalmaz.

Ayrıca, belirli süreli iş sözleşmelerinde, sözleşmenin bitiş tarihi baştan itibaren bellidir. Bu yüzden ani bir sonlanma olmadığı için ihbar süresi gerekli değildir. Kadın çalışanların evlilikleri sonrasında ilk yıl içerisinde işten ayrılma hakları olduğunda, bu ayrılık için ihbar süresine uyulmasına gerek yoktur.

Emeklilik veya askerlik gibi durumlar da ihbar süresi uygulanmadan işten ayrılma hakkı veren özel koşullardır. Bu durumlar, çalışanın ya da işverenin yasal haklarını koruyarak, belirli durumlarda ihbar süresi yükümlülüğünden muafiyet sağlar.

İhbar süresinde işçi ücret alır mı?

İşçinin ihbar süresi boyunca ücret alıp almayacağı, iş hukukunda önemli bir konudur. İhbar süresi boyunca, işçi normal çalışma koşullarında olduğu gibi işine devam eder ve dolayısıyla ücretini almaya hak kazanır. İhbar süresinde işçiye verilen yeni iş arama izni süreleri için de tam ücret ödenir. İşveren, ihbar süresini beklemek istemezse, işçiye ihbar tazminatını peşin olarak ödeyerek iş sözleşmesini hemen sonlandırma hakkına sahiptir. İşçinin ihbar süresi içinde çalışma ve ücret alma hakları, iş sözleşmesinin normal koşullarında olduğu gibi devam eder. Bu süreç, işverenin ve işçinin haklarını korumaya yönelik yasal bir düzenlemedir.

İhbar bildirimi izni ücreti nasıl hesaplanır?

İş arama izni ücreti, işçinin istifa ihbar süresi hesaplaması sürecinde önemlidir. İşçi, yalnızca çalışma günlerinde iş arama iznini kullanabilir ve hafta sonları veya resmi tatillerde bu izin kullanılamaz. Kullanılmayan iş arama izni için işçi, saat başına düşen ücretin iki katını alır. Örneğin, aylık 12.000 ₺ maaş alan ve toplam 12 saat iş arama izni kullanmayan bir işçi için hesaplama şöyle olacaktır: Saatlik ücret 12.000 ₺ / 225 = 53,33 ₺. Dolayısıyla, işçinin alacağı iş arama izni ücreti 53,33 ₺ x 12 saat x 2 = 1.279,92 ₺ olacaktır. İhbar süresi, hem işçi hem işveren için İş Kanunu kapsamında zorunludur ve bu süre boyunca tanınan haklar yasal olarak korunur.

Sonuç olarak, ihbar süresi, iş ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde sona erdirilmesini sağlar ve her iki tarafın da haklarının korunmasına yardımcı olur. İş dünyasında bu süre, işverenler ve çalışanlar arasındaki ilişkilerin düzenli ve adil bir şekilde yürütülmesine katkı sağlar.